Tom 12 (2015)
Artykuły

Ewolucjonizm przed Darwinem: Matthew, Blyth, Wallace

PDF
  • Grzegorz Malec
DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2015.12.111

Opublikowane 24.05.2021 — zaktualizowane 24.05.2021

Wersje

Słowa kluczowe

  • Alfred Russel Wallace,
  • Edward Blyth,
  • Patrick Matthew,
  • teoria doboru naturalnego,
  • teoria ewolucji

Jak cytować

Malec G., Ewolucjonizm przed Darwinem: Matthew, Blyth, Wallace, Filozoficzne Aspekty Genezy, 2021, t. 12, s. 83-108, https://doi.org/10.53763/fag.2015.12.111
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Abstrakt

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza tekstów opublikowanych przed pierwszym wydaniem książki Darwina O powstawaniu gatunków, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt. Autorzy tych tekstów to Patrick Matthew (1831), Edward Blyth (1835) i Alfred Russel Wallace (1855). Nie były one dotychczas przedmiotem szerszego zainteresowania polskich uczonych, a należy je uznać za istotne w historii teorii ewolucji.

PDF

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

  1. Blyth Edward, „Próba klasyfikacji «odmian» zwierząt w połączeniu z obserwacjami nietypowych zmian sezonowych i innych, które w sposób naturalny zachodzą u rozmaitych gatunków brytyjskich, lecz nie dają podstaw do wyodrębnienia odmian”, przeł. Grzegorz Malec, Filozoficzne Aspekty Genezy 2015, t. 12, s. 127-146.
    Zobacz w Google Scholar
  2. Blyth Edward, „An Attempt to Classify the «Varieties» of Animals, with Observations on the Marked Seasonal and Other Changes which Naturally Take Place in Various British Species, and which Do Not Constitute Varieties”, The Magazine of Natural History, and Journal of Zoology, Botany, Mineralogy, Geology, and Meteorology 1835, vol. VIII, s. 40-53.
    Zobacz w Google Scholar
  3. Wallace Alfred Russel, „O prawie, które kierowało pojawianiem się nowych gatunków”, przeł. Grzegorz Malec, Filozoficzne Aspekty Genezy 2015, t. 12, s. 147-166.
    Zobacz w Google Scholar
  4. Wallace Alfred Russel, „On the Law Which Has Regulated the Introduction of New Species”, The Annals and Magazine of Natural History, Including Zoology, Botany, and Geology 1855, vol. XVI (Second Series), s. 184-196.
    Zobacz w Google Scholar
  5. Matthew Patrick, „O budulcu okrętowym i uprawie drzew oraz krytyczne uwagi o autorach, którzy ostatnio podejmowali problematykę upraw”, przeł. Grzegorz Malec, Filozoficzne Aspekty Genezy 2015, t. 12, s. 109-126.
    Zobacz w Google Scholar
  6. Matthew Patrick, On Naval Timber and Arboriculture; with Critical Notes on Authors Who Have Recently Treated the Subject of Planting, Longman, Rees, Orme, Brown, and Greene — Adam Smith, London — Edinburgh 1831.
    Zobacz w Google Scholar
  7. Davies Roy, The Darwin Conspiracy: Origins of a Scientific Crime, Golden Square Books Ltd., London 2008.
    Zobacz w Google Scholar
  8. Jodkowski Kazimierz, „Spisek Darwina”, w: Damian Leszczyński (red.), Ewolucja. Filozofia. Religia, Lectiones & Acroases Philosophicae 2010, vol. III, s. 265-277.
    Zobacz w Google Scholar
  9. Davies Roy, „How Charles Darwin Received Wallace’s Ternate Paper 15 Days Earlier Than He Claimed: A Comment on van Wyhe and Rookmaaker (2012)”, Biological Journal of the Linnean Society 2012, vol. 105, no. 2, s. 472-477.
    Zobacz w Google Scholar
  10. Eiseley Loren, „Charles Darwin, Edward Blyth, and the Theory of Natural Selection ˮ, Proceedings of the American Philosophical Society 1959, vol. 103, no. 1, s. 94-158.
    Zobacz w Google Scholar
  11. Eiseley Loren, Darwin and the Mysterious Mr. X: New Light on the Evolutionist, J.M. Dent and Sons LTD, London — Toronto — Melbourne 1979.
    Zobacz w Google Scholar
  12. Sutton Mike, Nullius in Verba: Darwin’s Greatest Secret, Thinker Media [First Digital Edition], Kindle Edition 2014.
    Zobacz w Google Scholar
  13. Bergman Jerry, The Dark Side of Charles Darwin: A Critical Analysis of an Icon of Science, Master Books, Green Forest 2011.
    Zobacz w Google Scholar
  14. Brackman Arnold C., A Delicate Arrangement: The Strange Case of Charles Darwin and Alfred Russel Wallace, Times Books, New York 1980.
    Zobacz w Google Scholar
  15. Calman William T., „Patrick Matthew (1790-1874)ˮ, The Journal of Botany British and Foreign 1912, vol. L, s. 193-194.
    Zobacz w Google Scholar
  16. Calman William T., „Patrick Matthew of Gourdiehill, Naturalist”, w: A.W. PATON and A.H. MILLAR (eds.), Handbook and Guide to Dundee and District, British Association for the Advancement of Science, Dundee 1912, s. 451-457.
    Zobacz w Google Scholar
  17. Dempster William J., Patrick Matthew and Natural Selection: Nineteenth Century Gentleman-Farmer, Naturalist and Writer, Paul Harris Publishing, Edinburgh 1983.
    Zobacz w Google Scholar
  18. Dempster William J., Evolutionary Concepts in the Nineteenth Century: Natural Selection and Patrick Matthew, The Pentland Press, Edinburgh — Cambridge — Durham 1996.
    Zobacz w Google Scholar
  19. May Walther, „Darwin und Patrick Matthewˮ, Zoologische Annalen 1911, bd. iv, heft 3, s. 280-295.
    Zobacz w Google Scholar
  20. Barker John B., „Biographical Portrait: Patrick Matthew — Forest Geneticist”, Forest History Today Spring/Fall 2001, s. 64-65.
    Zobacz w Google Scholar
  21. Norman Andrew, Charles Darwin: Destroyer of Myths, Skyhorse Publishing, New York 2014.
    Zobacz w Google Scholar
  22. McCalla Arthur, The Creationist Debate: The Encounter Between the Bible and the Historical Mind, The Continuum International Publishing Group, London — New York 2006.
    Zobacz w Google Scholar
  23. Gillispie Charles C., Genesis and Geology: The Impact of Scientific Discoveries Upon Religious Beliefs in the Decades Before Darwin, Harper Torchbooks, Harper & Brothers, New York 1951.
    Zobacz w Google Scholar
  24. Weale Michael E., „Patrick Matthew’s Law of Natural Selection”, Biological Journal of Linnean Society 2015, vol. 115, no. 4, s. 785-791.
    Zobacz w Google Scholar
  25. Wells Kentwood D., „The Historical Context of Natural Selection: The Case of Patrick Matthew”, Journal of the History of Biology 1973, vol. 6, no. 2, s. 225-258.
    Zobacz w Google Scholar
  26. Murray James A., The Avifauna of British India and Its Dependencies: A Systematic Account, with Descriptions of All the Known Species of Birds Inhabiting British India, Observations On Their Habits, Nidification, &c., Tables of Their Geographical Distribution in Persia, Beloochistan, Afghanistan, Sind, Punjab, N.W. Provinces, and the Peninsula Of India Generally, with Woodcuts, Lithographs, and Coloured Illustrations, vol. 1, Trübner & Co., Education Society Press, London — Bombay 1888.
    Zobacz w Google Scholar
  27. Grote Arthur, „Introduction (Memoir of Edward Blyth)”, w: Edward BLYTH, Catalogue of Mammals and Birds of Burma, with a Memoir, and Portrait of the Author, Journal of the Asiatic Society of Bengal part II (Extra Number, August 1875), Stephen Austin and Sons, Hertford 1875, s. iii-xxiv.
    Zobacz w Google Scholar
  28. Brandon-Jones Christine, „A Clever, Odd, Wild Fellow: The Life and Work of Edward Blyth, Zoologist, 1810-1873”, Hamadryad 2006, vol. 31, no. 1, s. 1-175.
    Zobacz w Google Scholar
  29. Malec Grzegorz, „Edward Blyth (1810-1873). Ojciec Indyjskiej Ornitologii”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2014, R. 59, nr 1, s. 109-133.
    Zobacz w Google Scholar
  30. Brandon-Jones Christine, „Charles Darwin and the Repugnant Curators”, Annals of Sciences 1996, no. 53, s. 501-510.
    Zobacz w Google Scholar
  31. Brandon-Jones Christine, „Edward Blyth, Charles Darwin, and the Animal Trade in Nineteenth-Century India and Britain”, Journal of the History of Biology 1997, vol. 30, no. 2, s. 145-178.
    Zobacz w Google Scholar
  32. Brandon-Jones Christine, „Long Gone and Forgotten: Reassessing the Life and Career of Edward Blyth, Zoologist”, Archives of Natural History 1995, vol. 22, no. 1, s. 91- 95.
    Zobacz w Google Scholar
  33. Jodkowski Kazimierz, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 35, Wyd. UMCS, Lublin 1998.
    Zobacz w Google Scholar
  34. Skowron Stanisław, Narodziny wielkiej teorii. Karol Darwin i jego poprzednicy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965.
    Zobacz w Google Scholar
  35. Urbanek Adam, „Przedmowa do wydania polskiego”, w: Iwan I. SZMALHAUZEN, Czynniki ewolucji. Teoria doboru stabilizującego, przeł. Irena Zubkiewicz, PWN, Warszawa 1975.
    Zobacz w Google Scholar
  36. Schmalhausen Iwan I., Organizm jako całość w rozwoju indywidualnym i historycznym, przeł. Stanisław Dąbrowski, Książka i Wiedza, Warszawa 1962.
    Zobacz w Google Scholar
  37. Halicz Benedykt, Procesy ewolucji biologicznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1972.
    Zobacz w Google Scholar
  38. Dobzhansky Theodosius, Dziedziczność a natura człowieka, przeł. Marian Jurecki, Współczesna Biblioteka Naukowa Omega, t. 113, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968.
    Zobacz w Google Scholar
  39. Pajewski Mieczysław, Stworzenie czy ewolucja?, Wydawnictwo „Duch Czasów”, Bielsko- Biała 1992.
    Zobacz w Google Scholar
  40. Bowler Peter J., Darwin Deleted: Imagining a World without Darwin, The University of Chicago Press, Chicago — London 2013.
    Zobacz w Google Scholar
  41. Coleman William, „Lyell and the «Reality» of Species: 1830-1833”, Isis 1962, vol. 53, no. 3, s. 325-338.
    Zobacz w Google Scholar
  42. De Beer Gavin, „Some Unpublished Letters of Charles Darwin”, Notes and Records of the Royal Society of London 1959, vol. 14, no. 1, s. 12-66.
    Zobacz w Google Scholar
  43. De Beer Gavin, Charles Darwin: A Scientific Biography, The Natural History Library, Anchor Books — Doubleday & Company, Inc., New York 1964.
    Zobacz w Google Scholar
  44. Fowler Thomas B. and Kuebler Daniel, The Evolution Controversy: A Survey of Competing Theories, Baker Academic, Grand Rapids 2007.
    Zobacz w Google Scholar
  45. Himmelfarb Gertrude, „The Evolution of an Idea”, The New York Times 6 July 1980, s. 7- 10.
    Zobacz w Google Scholar
  46. Schwartz Joel S., „Charles Darwin’s Debt to Malthus and Edward Blyth”, Journal of the History of Biology 1974, vol. 7, no. 2, s. 301-318.
    Zobacz w Google Scholar
  47. Brennan Robert, Describing the Hand of God: Divine Agency and Augustinian Obstacles to the Dialogue between Theology and Science, Pickwick Publications, Eugene 2015.
    Zobacz w Google Scholar
  48. Klaver Jan Marten Ivo, Geology and Religious Sentiment: The Effect of Geological Discoveries on English Society and Literature between 1829 and 1859, Brill’s Studies In Intellectual History, Brill, Leiden — New York — Köln 1997.
    Zobacz w Google Scholar
  49. Kampourakis Kostas, Understanding Evolution, Cambridge University Press, Cambridge — New York 2014.
    Zobacz w Google Scholar
  50. Sapp Jan, Genesis: The Evolution of Biology, Oxford University Press, New York 2003.
    Zobacz w Google Scholar
  51. Malthus Thomas R., Prawo ludności, przeł. K. Stein, Biblioteka Myśli Społecznej, Jirafa Roja, Warszawa 2007.
    Zobacz w Google Scholar
  52. Autor anonimowy [Robert Chambers], Vestiges of the Natural History of Creation, John Churchill, London — Edinburgh 1844.
    Zobacz w Google Scholar
  53. Millhauser Milton, Just Before Darwin: Robert Chambers and Vestiges, Wesleyan University Press, Middletown 1959.
    Zobacz w Google Scholar
  54. Secord James A., Victorian Sensation: The Extraordinary Publication, Reception, and Secret Authorship of Vestiges of the Natural History of Creation, University of Chicago Press, Chicago 2000.
    Zobacz w Google Scholar
  55. Wallace Alfred R., „O dążności odmian do nieograniczonego odbiegania od typu pierwotnego”, przeł. Kazimierz Szarski, w: Kazimierz Petrusewicz (red.), Teoria ewolucji w wypisach, Wiedza Powszechna, Warszawa 1959, s. 81-91.
    Zobacz w Google Scholar
  56. Wallace Alfred Russel, O cudach i nowoczesnym spirytyzmie, przeł. J.K. Potocki, Oficyna Wydawnicza RIVAIL, Warszawa 2011.
    Zobacz w Google Scholar
  57. Colp Ralph, Jr., „«I Will Gladly Do My Best»: How Charles Darwin Obtained a Civil List Pension for Alfred Russel Wallace”, Isis 1992, vol. 83, no. 1, s. 2-26.
    Zobacz w Google Scholar
  58. Wallace Alfred Russel, Darwinism: An Exposition of the Theory of Natural Selection with Some of Its Applications, Macmillan and Co., London — New York 1889.
    Zobacz w Google Scholar
  59. Ryszkiewicz Marcin, Alfred Russel Wallace. W cieniu Darwina, przeł. Marcin Ryszkiewicz, Biblioteka Klasyków Nauki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
    Zobacz w Google Scholar
  60. Wallace Alfred Russel, My Life: A Record of Events and Opinions, vol. I-II, Chapman & Hall, London 1905.
    Zobacz w Google Scholar
  61. Raby Peter, Alfred Russel Wallace: A Life, Princeton University Press, Princeton 2001.
    Zobacz w Google Scholar
  62. Shermer Michael, In Darwin’s Shadow: The Life and Science of Alfred Russel Wallace, Oxford University Press, Oxford — New York 2002.
    Zobacz w Google Scholar
  63. Slotten Ross A., The Heretic in Darwin’s Court: The Life of Alfred Russel Wallace, Columbia University Press, New York 2004.
    Zobacz w Google Scholar
  64. Fichman Martin, An Elusive Victorian: The Evolution of Alfred Russel Wallace, University of Chicago Press, Chicago 2004.
    Zobacz w Google Scholar
  65. Bryant William, Naturalist in the River: The Life and Early Writings of Alfred Russel Wallace, iUniverse, New York 2003.
    Zobacz w Google Scholar
  66. Wilson John G., The Forgotten Naturalist: In Search of Alfred Russel Wallace, Australia Scholarly Publishing, Melbourne 2000.
    Zobacz w Google Scholar
  67. Lyell Charles, Principles of Geology, vol. 1, John Murray, London 1830.
    Zobacz w Google Scholar
  68. Lyell Charles, Principles of Geology, vol. 2, John Murray, London 1832.
    Zobacz w Google Scholar
  69. Lyell Charles, Principles of Geology, vol. 3, John Murray, London 1833.
    Zobacz w Google Scholar
  70. Camardi Giovanni, „Charles Lyell and the Uniformity Principle”, Biology and Philosophy 1999, vol. 14, s. 537-560.
    Zobacz w Google Scholar
  71. Anderson Owen, „Charles Lyell, Uniformitarianism, and Interpretative Principles”, Zygon 2007, vol. 42, no. 2, s. 449-462.
    Zobacz w Google Scholar
  72. Costa James T., „Engaging with Lyell: Alfred Russel Wallace’s Sarawak Law and Ternate Papers as Reactions to Charles Lyell’s Principles of Geology”, Theory in Biosciences 2013, vol. 132, no. 4, s. 225-237.
    Zobacz w Google Scholar
  73. Van Wyhe John, Dispelling the Darkness: Voyage in the Malay Archipelago and the Discovery of Evolution by Wallace and Darwin, World Scientific Publishing, Singapore 2013.
    Zobacz w Google Scholar
  74. Forbes Edward, „On the Manifestation of Polarity in the Distribution of Organized Beings in Time”, Notices of the Proceedings of the Meetings of the Members of the Royal Institution 1854, vol. 1, s. 428-433.
    Zobacz w Google Scholar
  75. Forbes Edward, „Anniversary Address of the President”, The Quarterly Journal of the Geological Society of London 1854, vol. 10, s. xxii-lxxxi.
    Zobacz w Google Scholar
  76. Mills Eric L., „A View of Edward Forbes, Naturalist”, Archives of Natural History 1984, vol. 11, no. 2, s. 365-393.
    Zobacz w Google Scholar
  77. Rehbock Philip F., The Philosophical Naturalists: Themes in Early Nineteenth-Century British Biology, Wisconsin Publications in the History of Science and Medicine, no. 3, The University of Wisconsin Press, Madison 1983.
    Zobacz w Google Scholar
  78. Costa James T., Wallace, Darwin, and the Origin of Species, Harvard University Press, Cambridge — London 2014.
    Zobacz w Google Scholar
  79. Eldredge Niles, Darwin: Discovering the Tree of Life, W.W. Norton & Company, New York — London 2006.
    Zobacz w Google Scholar
  80. Briggs David, Plant Microevolution and Conservation in Human-Influenced Ecosystems, Cambridge University Press, Cambridge — London 2009.
    Zobacz w Google Scholar
  81. Thomson Keith, Before Darwin: Reconciling God and Nature, Yale University Press, New Haven 2005.
    Zobacz w Google Scholar
  82. Ereshefsky Marc, „Mystery of Mysteries: Darwin and the Species Problem”, Cladistics 2011, vol. 27, no. 1, s. 67-79.
    Zobacz w Google Scholar
  83. Zirkle Conway, „Natural Selection Before «Origin of Species»”, Proceedings of the American Philosophical Society 1941, vol. 84, no. 1, s. 71-123.
    Zobacz w Google Scholar