Tom 10 (2013)
Przekłady

Dyskusja nad artykułem Adama Groblera, "Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu"

Opublikowane 21.05.2021 — zaktualizowane 24.02.2023

Wersje

Słowa kluczowe

  • Adam Grobler,
  • naturalizm,
  • nadnaturalizm,
  • artyficjalizm,
  • wyjaśnienie intencjonalne,
  • wykrywanie projektu,
  • testowalność,
  • metafizyczny program badawczy,
  • epistemiczny układ odniesienia nauki,
  • granica prawdopodobieństwa
  • ...więcej
    mniej

Jak cytować

Bylica P., Jodkowski K., Kilian K.J., Sagan D., Dyskusja nad artykułem Adama Groblera, "Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu", Filozoficzne Aspekty Genezy, 2023, t. 10, s. 17-63, https://doi.org/10.53763/fag.2013.10.79

Abstrakt

Niniejszy tekst stanowi zapis dyskusji nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, przeprowadzonej przez pracowników Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego w ramach spotkań Zielonogórskiej Grupy Lokalnej „Nauka a Religia”. Artykuł Groblera jest krytyczny wobec teorii inteligentnego projektu, odbiega jednak do pewnego stopnia od standardowych krytyk. Grobler nie powtarza niektórych błędów: wie, że teoria inteligentnego projektu nie identyfikuje projektanta z istotą nadprzyrodzoną; że teoria ta jest (chce być) neutralna wobec filozoficznego sporu między naturalizmem a nadnaturalizmem; nie traktuje darwinowskiej teorii ewolucji jako testowalnej teorii naukowej, ale jako metafizyczny program badawczy dostarczający idei heurystycznych. Przedstawia także nowe argumenty krytyczne. Grobler uznaje teorię inteligentnego projektu za teorię nienaukową przede wszystkim na tej podstawie, że nie oferuje wyjaśnień intencjonalnych dotyczących motywów domniemanego projektanta, a w związku z tym nie dostarcza żadnych idei heurystycznych mogących stanowić punkt wyjściowy badań naukowych. Uważa też za wątpliwe, czy da się wytyczyć granicę między tym, co możliwe, a tym, co niemożliwe do uzyskania drogą kumulacji przypadkowych zmian. W dyskusji jej uczestnicy wskazywali na wady i zalety argumentów Groblera oraz polemizowali z wygłaszanymi w jej trakcie poglądami.

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

  1. Grobler Adam, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, w: Janusz Sytnik-Czetwertyński (red.), Rozważania o filozofii prawdziwej. Jerzemu Perzanowskiemu w darze, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, s. 159-165.
    Zobacz w Google Scholar
  2. Grobler Adam, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 7-16 , http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/images/FAG/2013.t.10/art.13.pdf
    Zobacz w Google Scholar
  3. Scherer Siegfried, „Basic Types of Life: Evidence for Design from Taxonomy?”, w: William A. Dembski (ed.), Mere Creation: Science, Faith & Intelligent Design, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 1998, s. 195-211.
    Zobacz w Google Scholar
  4. Jodkowski Kazimierz, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 35, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
    Zobacz w Google Scholar
  5. Sagan Dariusz, „O programie badawczym teorii inteligentnego projektu”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 73-108, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=267 (04.11.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  6. Sagan Dariusz, „Teoria inteligentnego projektu a naukowa debata nad pochodzeniem”, w: Kazimierz Jodkowski (red.), Teoria inteligentnego projektu — nowe rozumienie naukowości?, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 2, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2007, s. 79-122, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=138 (16.12.2012).
    Zobacz w Google Scholar
  7. Ruse Michael, Darwinism Defended: A Guide to the Evolution Controversies, Addison-Wesley, Reading, Massachusetts 1982.
    Zobacz w Google Scholar
  8. Fayter Paul, „Scientific Creationism and its Critics”, Journal of the American Scientific Affiliation 1985, vol. 37, no. 2, s. 104-108, http://www.asa3.org/ASA/PSCF/1985/JASA6-85Fayter.html (16.12.2012).
    Zobacz w Google Scholar
  9. Mayr Ernst, „Wpływ Darwina na myśl współczesną”, Świat Nauki 2000, nr 9 (109), s. 59-63.
    Zobacz w Google Scholar
  10. Denton Michael, Evolution: A Theory in Crisis, Burnet Books, London 1985.
    Zobacz w Google Scholar
  11. Dembski William A., „Becoming a Disciplined Science: Prospects, Pitfalls, and Reality Check for ID”, http://www.designinference.com/documents/2002.10.27.Disciplined_Science.htm (16.12.2012).
    Zobacz w Google Scholar
  12. Dembski William A., The Design Revolution: Answering the Toughest Questions about Intelligent Design, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 2004.
    Zobacz w Google Scholar
  13. Sagan Dariusz, „Problem religijnego charakteru teorii inteligentnego projektu”, Studia Philosophica Wratislaviensia 2011, vol. VI, fasc. 4, s. 55-74, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=212 (16.12.2012).
    Zobacz w Google Scholar
  14. Newton Isaac, Matematyczne zasady filozofii przyrody, przeł. Jarosław Wawrzycki, Copernicus Center Press, Kraków 2011.
    Zobacz w Google Scholar
  15. Poincaré Henri, Nauka i Metoda, przeł. Mieczysław H. Horwitz, Nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa 1912.
    Zobacz w Google Scholar
  16. Poincaré Henri, Nauka i Hypoteza, przeł. Mieczysław H. Horwitz, Nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa — Lwów 1908.
    Zobacz w Google Scholar
  17. Feyerabend Paul K., „Jak być dobrym empirystą? Wezwanie do tolerancji w kwestiach epistemologicznych”, w: Paul K. Feyerabend, Jak być dobrym empirystą, przeł. Krystyna Zamiara, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979, s. 23-61.
    Zobacz w Google Scholar
  18. Feyerabend Paul K., „Problems of Empiricism”, w: Robert G. Colodny (ed.), Beyond the Edge of Certainty: Essays in Contemporary Science and Philosophy, Prentice-Hall, Engelwood Cliffs, New Jersey 1965, s. 145-260.
    Zobacz w Google Scholar
  19. Feyerabend Paul K., „Outline of a Pluralistic Theory of Knowledge and Action”, w: Paul K. Feyerabend, Knowledge, Science and Relativism: Philosophical Papers. Vol. 3, ed. John Preston, Cambridge University Press, Cambridge — New York — Melbourne — Madrid — Cape Town — Singapore — São Paulo 2008, s. 104-111.
    Zobacz w Google Scholar
  20. Feyerabend Paul K., „Linguistic Arguments and Scientific Method”, w: Paul K. Feyerabend, Realism, Rationalism & Scientific Method: Philosophical Papers. Vol. 1, Cambridge University Press, Cambridge — New York — Port Chester — Melbourne — Sydney 1981, s. 146-160.
    Zobacz w Google Scholar
  21. Feyerabend Paul K., Against Method: Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge, New Left Books, London 1975.
    Zobacz w Google Scholar
  22. Feyerabend Paul K., „Realizm i instrumentalizm. Uwagi o logice potwierdzania przez fakty”, w: Paul K. Feyerabend, Jak być dobrym empirystą, przeł. Krystyna Zamiara, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979, s. 152-193.
    Zobacz w Google Scholar
  23. Dose Klaus, „The Origin of Life: More Questions Than Answers”, Interdisciplinary Science Reviews 1988, vol. 13, no. 4, s. 348.
    Zobacz w Google Scholar
  24. Behe Michael J., Czarna skrzynka Darwina. Biochemiczne wyzwanie dla ewolucjonizmu, przeł. Dariusz Sagan, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 4, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2008.
    Zobacz w Google Scholar
  25. Behe Michael J., „Filozoficzne zarzuty stawiane hipotezie inteligentnego projektu: odpowiedź na krytykę”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2004, t. 1, s. 115-139, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=28 (16.12.2012).
    Zobacz w Google Scholar
  26. Futuyma Douglas J., Science on Trial. The Case for Evolution, Pantheon Books, New York 1982.
    Zobacz w Google Scholar
  27. Kaku Michio, „Co wydarzyło się przed Wielkim Wybuchem?”, Wiedza i Życie 1997, nr 2, http://archiwum.wiz.pl/1997/97021900.asp (18.12.2012).
    Zobacz w Google Scholar
  28. Jodkowski Kazimierz, „Antynaturalizm teorii inteligentnego projektu”, Roczniki Filozoficzne 2006, t. LIV, nr 2, s. 63-76, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=110 (28.08.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  29. Bylica Piotr and Sagan Dariusz, „God, Design, and Naturalism: Implications of Methodological Naturalism in Science for Science-Religion Relation”, Pensamiento 2008, vol. 64, no. 242, s. 621-638, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=146 (31.08.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  30. Sagan Dariusz, „Naturalizm metodologiczny — konieczny warunek naukowości?”, Roczniki Filozoficzne 2013, t. LXI, nr 1, s. 73-91, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=259 (04.11.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  31. Barbour Ian G., Issues in Science and Religion, Harper and Row, New York — Hagerstown — San Francisco — London 1971.
    Zobacz w Google Scholar
  32. Bylica Piotr, „Zarys modelu poziomów analizy w badaniach nad relacją nauki i religii”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 230 [221-253], http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=245 (02.09.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  33. Heller Michał, „Ewolucja i stworzenie”, w: Michał Heller i Józef Życiński, Dylematy ewolucji, Universum, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1996, s. 153-159.
    Zobacz w Google Scholar
  34. Bylica Piotr, „Główne założenia i problemy teizmu naturalistycznego w sprawie relacji sfery nadprzyrodzonej i świata przyrodniczego”, w: Wiesław DYK (red.), Sozologia systemowa: Biosfera. Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, filozoficznym i teologicznym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012, s. 55-95.
    Zobacz w Google Scholar
  35. Peacocke Arthur R., Teologia i nauki przyrodnicze, przeł. Leszek M. Sokołowski, Znak, Kraków 1991.
    Zobacz w Google Scholar
  36. Behe Michael J., „Comments on Denis Lamoureux’s Essays”, w: Phillip E. Johnson, Denis O. Lamoureux et al. (eds.), Darwinism Defeated? The Johnson-Lamoureux Debate on Biological Origins, Regent College Publishing, Vancouver 1999, s. 103-108.
    Zobacz w Google Scholar
  37. Bylica Piotr, „Darwinizm i koncepcja wieloświata a religijne wyjaśnienie racjonalnego porządku i poznawalności przyrody”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2012, t. XLVIII, z. 3, s. 185-204.
    Zobacz w Google Scholar
  38. Lipton Peter, Inference to the Best Explanation, 2nd ed., International Library of Philosophy, Routledge, London — New York 2004.
    Zobacz w Google Scholar
  39. Sagan Dariusz, „Wspólnota pochodzenia jako argument w sporze darwinizm-teoria inteligentnego projektu”, Diametros 2013, nr 37, s. 127-145, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=262 (04.11.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  40. Sagan Dariusz, „Argument z niedoskonałości i zła w kontekście sporu o ewolucję i inteligentny projekt”, Logos i Ethos 2013, nr 1 (34), s. 129-148, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=261 (04.11.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  41. Sagan Dariusz, „Zarzut nietestowalności teorii inteligentnego projektu”, Studia Philosophica Wratislaviensia 2013, vol. VIII, fasc. 3, s. 43-59, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=264 (04.11.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  42. Sagan Dariusz, „Teoria inteligentnego projektu a ewolucjonizm”, Kwartalnik Filozoficzny 2013, t. XLI, z. 2, s. 75-96, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=260 (04.11.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  43. Denton Michael J., Nature’s Destiny: How the Laws of Biology Reveal Purpose in the Universe, The Free Press, New York 1998.
    Zobacz w Google Scholar
  44. Denton Michael J., „The Place of Life and Man in Nature: Defending the Anthropocentric Thesis”, BIO-Complexity 2013, no. 1, s. 1-15, http://bio-complexity.org/ojs/index.php/main/article/view/BIO-C.2013.1/BIO-C.2013.1 (31.08.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  45. Gonzalez Guillermo and Richards Jay W., The Privileged Planet: How Our Place in the Cosmos Is Designed for Discovery, Regnery Publishing, Inc., Washington 2004.
    Zobacz w Google Scholar
  46. Richards Jay W., „Dlaczego tu jesteśmy? Przypadek czy cel?”, w: H. Wayne HOUSE (red.), Inteligentny projekt 101. Znani eksperci wyjaśniają kluczowe zagadnienia, przeł. Mariusz Cybula, Wydawnictwo Wista, Warszawa 2009, s. 105-124.
    Zobacz w Google Scholar
  47. Strobel Lee, Dochodzenie w sprawie Stwórcy. Dziennikarz bada dowody naukowe przemawiające za istnieniem Boga, przeł. Józef Kajfosz, Wydawnictwo Credo, Katowice 2007.
    Zobacz w Google Scholar
  48. Ratzsch Del, Nature, Design and Science: The Status of Design in Natural Science, SUNY Series in Philosophy and Biology, State University of New York Press, New York 2001.
    Zobacz w Google Scholar
  49. Feyerabend Paul K., „Dialectical Materialism and the Quantum Theory”, Slavic Review 1966, vol. 25, no. 3, s. 414-417.
    Zobacz w Google Scholar
  50. Lenin Włodzimierz, „Organizacja partyjna a partyjna literatura”, w: Włodzimierz LENIN, Dzieła. Tom 10. Listopad 1905 — czerwiec 1906, przekład anonimowy, Książka i Wiedza, Warszawa 1955, s. 29-35.
    Zobacz w Google Scholar
  51. Lenin Włodzimierz, Dzieła. Tom 14. 1908 (Materializm a empiriokrytycyzm), przekład anonimowy, Książka i Wiedza, Warszawa 1955.
    Zobacz w Google Scholar
  52. Borel Emile, Elements of the Theory of Probability, Prentice-Hall, New Jersey 1965.
    Zobacz w Google Scholar
  53. Jodkowski kazimierz, „Wstęp do teorii inteligentnego projektu”, Fronda 2012, nr 63, s. 17-32.
    Zobacz w Google Scholar
  54. Dembski William A., The Design Inference: Eliminating Chance Through Small Probabilities, Cambridge Studies in Probability, Induction, and Decision Theory, Cambridge University Press, Cambridge 1998.
    Zobacz w Google Scholar
  55. Sagan Dariusz, „Filtr eksplanacyjny: wykrywanie inteligentnego projektu na gruncie nauk przyrodniczych”, Roczniki Filozoficzne 2009, t. LVII, nr 1, s. 157-193, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=186 (31.08.2013).
    Zobacz w Google Scholar
  56. Behe Michael J., The Edge of Evolution: The Search for the Limits of Darwinism, The Free Press, New York 2007.
    Zobacz w Google Scholar
  57. Sagan Dariusz, Spór o nieredukowalną złożoność układów biochemicznych, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 5, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2008, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=150 (31.08.2013).
    Zobacz w Google Scholar