Opublikowane — zaktualizowane 24.02.2023
Wersje
- 24.02.2023 - (2)
- 21.05.2021 - (1)
Słowa kluczowe
- Adam Grobler,
- naturalizm,
- nadnaturalizm,
- artyficjalizm,
- wyjaśnienie intencjonalne
- wykrywanie projektu,
- testowalność,
- metafizyczny program badawczy,
- epistemiczny układ odniesienia nauki,
- granica prawdopodobieństwa ...More
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy tekst stanowi zapis dyskusji nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, przeprowadzonej przez pracowników Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego w ramach spotkań Zielonogórskiej Grupy Lokalnej „Nauka a Religia”. Artykuł Groblera jest krytyczny wobec teorii inteligentnego projektu, odbiega jednak do pewnego stopnia od standardowych krytyk. Grobler nie powtarza niektórych błędów: wie, że teoria inteligentnego projektu nie identyfikuje projektanta z istotą nadprzyrodzoną; że teoria ta jest (chce być) neutralna wobec filozoficznego sporu między naturalizmem a nadnaturalizmem; nie traktuje darwinowskiej teorii ewolucji jako testowalnej teorii naukowej, ale jako metafizyczny program badawczy dostarczający idei heurystycznych. Przedstawia także nowe argumenty krytyczne. Grobler uznaje teorię inteligentnego projektu za teorię nienaukową przede wszystkim na tej podstawie, że nie oferuje wyjaśnień intencjonalnych dotyczących motywów domniemanego projektanta, a w związku z tym nie dostarcza żadnych idei heurystycznych mogących stanowić punkt wyjściowy badań naukowych. Uważa też za wątpliwe, czy da się wytyczyć granicę między tym, co możliwe, a tym, co niemożliwe do uzyskania drogą kumulacji przypadkowych zmian. W dyskusji jej uczestnicy wskazywali na wady i zalety argumentów Groblera oraz polemizowali z wygłaszanymi w jej trakcie poglądami.
Downloads
Bibliografia
- Grobler Adam, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, w: Janusz Sytnik-Czetwertyński (red.), Rozważania o filozofii prawdziwej. Jerzemu Perzanowskiemu w darze, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, s. 159-165.
- Grobler Adam, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 7-16 , http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/images/FAG/2013.t.10/art.13.pdf
- Scherer Siegfried, „Basic Types of Life: Evidence for Design from Taxonomy?”, w: William A. Dembski (ed.), Mere Creation: Science, Faith & Intelligent Design, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 1998, s. 195-211.
- Jodkowski Kazimierz, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 35, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
- Sagan Dariusz, „O programie badawczym teorii inteligentnego projektu”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 73-108, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=267 (04.11.2013).
- Sagan Dariusz, „Teoria inteligentnego projektu a naukowa debata nad pochodzeniem”, w: Kazimierz Jodkowski (red.), Teoria inteligentnego projektu — nowe rozumienie naukowości?, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 2, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2007, s. 79-122, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=138 (16.12.2012).
- Ruse Michael, Darwinism Defended: A Guide to the Evolution Controversies, Addison-Wesley, Reading, Massachusetts 1982.
- Fayter Paul, „Scientific Creationism and its Critics”, Journal of the American Scientific Affiliation 1985, vol. 37, no. 2, s. 104-108, http://www.asa3.org/ASA/PSCF/1985/JASA6-85Fayter.html (16.12.2012).
- Mayr Ernst, „Wpływ Darwina na myśl współczesną”, Świat Nauki 2000, nr 9 (109), s. 59-63.
- Denton Michael, Evolution: A Theory in Crisis, Burnet Books, London 1985.
- Dembski William A., „Becoming a Disciplined Science: Prospects, Pitfalls, and Reality Check for ID”, http://www.designinference.com/documents/2002.10.27.Disciplined_Science.htm (16.12.2012).
- Dembski William A., The Design Revolution: Answering the Toughest Questions about Intelligent Design, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 2004.
- Sagan Dariusz, „Problem religijnego charakteru teorii inteligentnego projektu”, Studia Philosophica Wratislaviensia 2011, vol. VI, fasc. 4, s. 55-74, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=212 (16.12.2012).
- Newton Isaac, Matematyczne zasady filozofii przyrody, przeł. Jarosław Wawrzycki, Copernicus Center Press, Kraków 2011.
- Poincaré Henri, Nauka i Metoda, przeł. Mieczysław H. Horwitz, Nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa 1912.
- Poincaré Henri, Nauka i Hypoteza, przeł. Mieczysław H. Horwitz, Nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa — Lwów 1908.
- Feyerabend Paul K., „Jak być dobrym empirystą? Wezwanie do tolerancji w kwestiach epistemologicznych”, w: Paul K. Feyerabend, Jak być dobrym empirystą, przeł. Krystyna Zamiara, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979, s. 23-61.
- Feyerabend Paul K., „Problems of Empiricism”, w: Robert G. Colodny (ed.), Beyond the Edge of Certainty: Essays in Contemporary Science and Philosophy, Prentice-Hall, Engelwood Cliffs, New Jersey 1965, s. 145-260.
- Feyerabend Paul K., „Outline of a Pluralistic Theory of Knowledge and Action”, w: Paul K. Feyerabend, Knowledge, Science and Relativism: Philosophical Papers. Vol. 3, ed. John Preston, Cambridge University Press, Cambridge — New York — Melbourne — Madrid — Cape Town — Singapore — São Paulo 2008, s. 104-111.
- Feyerabend Paul K., „Linguistic Arguments and Scientific Method”, w: Paul K. Feyerabend, Realism, Rationalism & Scientific Method: Philosophical Papers. Vol. 1, Cambridge University Press, Cambridge — New York — Port Chester — Melbourne — Sydney 1981, s. 146-160.
- Feyerabend Paul K., Against Method: Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge, New Left Books, London 1975.
- Feyerabend Paul K., „Realizm i instrumentalizm. Uwagi o logice potwierdzania przez fakty”, w: Paul K. Feyerabend, Jak być dobrym empirystą, przeł. Krystyna Zamiara, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979, s. 152-193.
- Dose Klaus, „The Origin of Life: More Questions Than Answers”, Interdisciplinary Science Reviews 1988, vol. 13, no. 4, s. 348.
- Behe Michael J., Czarna skrzynka Darwina. Biochemiczne wyzwanie dla ewolucjonizmu, przeł. Dariusz Sagan, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 4, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2008.
- Behe Michael J., „Filozoficzne zarzuty stawiane hipotezie inteligentnego projektu: odpowiedź na krytykę”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2004, t. 1, s. 115-139, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=28 (16.12.2012).
- Futuyma Douglas J., Science on Trial. The Case for Evolution, Pantheon Books, New York 1982.
- Kaku Michio, „Co wydarzyło się przed Wielkim Wybuchem?”, Wiedza i Życie 1997, nr 2, http://archiwum.wiz.pl/1997/97021900.asp (18.12.2012).
- Jodkowski Kazimierz, „Antynaturalizm teorii inteligentnego projektu”, Roczniki Filozoficzne 2006, t. LIV, nr 2, s. 63-76, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=110 (28.08.2013).
- Bylica Piotr and Sagan Dariusz, „God, Design, and Naturalism: Implications of Methodological Naturalism in Science for Science-Religion Relation”, Pensamiento 2008, vol. 64, no. 242, s. 621-638, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=146 (31.08.2013).
- Sagan Dariusz, „Naturalizm metodologiczny — konieczny warunek naukowości?”, Roczniki Filozoficzne 2013, t. LXI, nr 1, s. 73-91, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=259 (04.11.2013).
- Barbour Ian G., Issues in Science and Religion, Harper and Row, New York — Hagerstown — San Francisco — London 1971.
- Bylica Piotr, „Zarys modelu poziomów analizy w badaniach nad relacją nauki i religii”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 230 [221-253], http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=245 (02.09.2013).
- Heller Michał, „Ewolucja i stworzenie”, w: Michał Heller i Józef Życiński, Dylematy ewolucji, Universum, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1996, s. 153-159.
- Bylica Piotr, „Główne założenia i problemy teizmu naturalistycznego w sprawie relacji sfery nadprzyrodzonej i świata przyrodniczego”, w: Wiesław DYK (red.), Sozologia systemowa: Biosfera. Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, filozoficznym i teologicznym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012, s. 55-95.
- Peacocke Arthur R., Teologia i nauki przyrodnicze, przeł. Leszek M. Sokołowski, Znak, Kraków 1991.
- Behe Michael J., „Comments on Denis Lamoureux’s Essays”, w: Phillip E. Johnson, Denis O. Lamoureux et al. (eds.), Darwinism Defeated? The Johnson-Lamoureux Debate on Biological Origins, Regent College Publishing, Vancouver 1999, s. 103-108.
- Bylica Piotr, „Darwinizm i koncepcja wieloświata a religijne wyjaśnienie racjonalnego porządku i poznawalności przyrody”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2012, t. XLVIII, z. 3, s. 185-204.
- Lipton Peter, Inference to the Best Explanation, 2nd ed., International Library of Philosophy, Routledge, London — New York 2004.
- Sagan Dariusz, „Wspólnota pochodzenia jako argument w sporze darwinizm-teoria inteligentnego projektu”, Diametros 2013, nr 37, s. 127-145, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=262 (04.11.2013).
- Sagan Dariusz, „Argument z niedoskonałości i zła w kontekście sporu o ewolucję i inteligentny projekt”, Logos i Ethos 2013, nr 1 (34), s. 129-148, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=261 (04.11.2013).
- Sagan Dariusz, „Zarzut nietestowalności teorii inteligentnego projektu”, Studia Philosophica Wratislaviensia 2013, vol. VIII, fasc. 3, s. 43-59, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=264 (04.11.2013).
- Sagan Dariusz, „Teoria inteligentnego projektu a ewolucjonizm”, Kwartalnik Filozoficzny 2013, t. XLI, z. 2, s. 75-96, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=260 (04.11.2013).
- Denton Michael J., Nature’s Destiny: How the Laws of Biology Reveal Purpose in the Universe, The Free Press, New York 1998.
- Denton Michael J., „The Place of Life and Man in Nature: Defending the Anthropocentric Thesis”, BIO-Complexity 2013, no. 1, s. 1-15, http://bio-complexity.org/ojs/index.php/main/article/view/BIO-C.2013.1/BIO-C.2013.1 (31.08.2013).
- Gonzalez Guillermo and Richards Jay W., The Privileged Planet: How Our Place in the Cosmos Is Designed for Discovery, Regnery Publishing, Inc., Washington 2004.
- Richards Jay W., „Dlaczego tu jesteśmy? Przypadek czy cel?”, w: H. Wayne HOUSE (red.), Inteligentny projekt 101. Znani eksperci wyjaśniają kluczowe zagadnienia, przeł. Mariusz Cybula, Wydawnictwo Wista, Warszawa 2009, s. 105-124.
- Strobel Lee, Dochodzenie w sprawie Stwórcy. Dziennikarz bada dowody naukowe przemawiające za istnieniem Boga, przeł. Józef Kajfosz, Wydawnictwo Credo, Katowice 2007.
- Ratzsch Del, Nature, Design and Science: The Status of Design in Natural Science, SUNY Series in Philosophy and Biology, State University of New York Press, New York 2001.
- Feyerabend Paul K., „Dialectical Materialism and the Quantum Theory”, Slavic Review 1966, vol. 25, no. 3, s. 414-417.
- Lenin Włodzimierz, „Organizacja partyjna a partyjna literatura”, w: Włodzimierz LENIN, Dzieła. Tom 10. Listopad 1905 — czerwiec 1906, przekład anonimowy, Książka i Wiedza, Warszawa 1955, s. 29-35.
- Lenin Włodzimierz, Dzieła. Tom 14. 1908 (Materializm a empiriokrytycyzm), przekład anonimowy, Książka i Wiedza, Warszawa 1955.
- Borel Emile, Elements of the Theory of Probability, Prentice-Hall, New Jersey 1965.
- Jodkowski kazimierz, „Wstęp do teorii inteligentnego projektu”, Fronda 2012, nr 63, s. 17-32.
- Dembski William A., The Design Inference: Eliminating Chance Through Small Probabilities, Cambridge Studies in Probability, Induction, and Decision Theory, Cambridge University Press, Cambridge 1998.
- Sagan Dariusz, „Filtr eksplanacyjny: wykrywanie inteligentnego projektu na gruncie nauk przyrodniczych”, Roczniki Filozoficzne 2009, t. LVII, nr 1, s. 157-193, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=186 (31.08.2013).
- Behe Michael J., The Edge of Evolution: The Search for the Limits of Darwinism, The Free Press, New York 2007.
- Sagan Dariusz, Spór o nieredukowalną złożoność układów biochemicznych, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 5, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2008, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=150 (31.08.2013).