Opublikowane 21.05.2021 — zaktualizowane 24.02.2023
Wersje
- 24.02.2023 - (2)
- 21.05.2021 - (1)
Słowa kluczowe
- wolna wola,
- jaźń,
- mózg,
- jaźń rozproszona,
- naturalizm a wolna wola
- silna emergencja,
- neuronauki poznawcze,
- Rodolfo Llinás,
- Daniel Dennett ...More
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Jak cytować
Abstrakt
Wysunięto kilka argumentów przeciwko możliwości wolnej woli bazujących na neuronaukach. Wskazałem, że te argumenty przeciw wolnej woli uzależnione są przede wszystkim od argumentów przeciw istnieniu jaźni. Na przykład, zgodnie z argumentem Llinása przeciwko jaźni, ponieważ w mózgu nie istnieje żaden obszar centralizujący doświadczenie i nasze przeświadczenie posiadania jaźni jest zatem wewnętrzną percepcją, której może nie odpowiadać żaden taki obszar, to jaźń nie istnieje. Ale, wbrew Llinásowi, jak również Dennettowi i innym, wykazałem, że ich zarzuty przeciwko jaźni znajdują zastosowanie wyłącznie przeciw jaźni świadomej, czyli takiemu pojęciu, które dobrze pasuje do filozofii kartezjańskiej. Niemniej jednak w tym wieku neuronauk nie ma żadnego powodu do tworzenia teorii na podstawie takiego pojęcia. Biorąc pod uwagę, że umysł ma charakter biologiczny, taka też powinna być jaźń. Musimy zatem rozumować na podstawie biologicznego pojęcia jaźni, to znaczy na podstawie pojęcia zgodnego z neuronaukami w kontekście biologii ewolucyjnej. Gdy to zrobimy, zdamy sobie sprawę, że jaźń, która pełni wiele funkcji obejmujących wiele obszarów mózgu, stanowi rozproszony mechanizm, który w ogóle nie musi być scentralizowany. Uświadomimy sobie również, że jaźń jest także przeważnie nieświadoma, i że nasze poczucie jaźni, będąc percepcją wewnętrzną, jak wskazał sam Llinás, jest podatna na iluzje. Lecz nie powinniśmy mylić poczucia jaźni z jaźnią bardziej niż percepcji słonia ze słoniem. Dysponując biologiczną koncepcją jaźni, której bronię, a także moim pojęciem silnej emergencji, można sformułować przekonujący argument, że jaźń rzeczywiście określa działania danej osoby. Takie powinno być, jak wcześniej zauważył Gary Watson, właściwe podejście do problemu wolnej woli.
Downloads
Bibliografia
- Munévar Gonzalo, „El cerebro, el yo, y el libre albedrío” [Mózg, jaźń i wolna wola], w: Germán Guerrero Pino (comp.), Entre ciencia y filosofía: Algunos problemas actuales, Colección Libros de Investigación, Programa Editorial Universidad del Valle, Cali 2008, s. 291-308.
- Munévar Gonzalo, „Naturalistyczne wyjaśnienie wolnej woli (I)”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 111-137, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/images/FAG/2013.t.10/art.07.pdf (23.04.2015).
- Watson Gary, „Free Will”, w: Jaegwon Kim and Ernest Sosa (eds.), A Companion to Metaphysics, Blackwell Companions to Philosophy, vol. 7, Blackwell Publishers, Oxford — UK, Malden, Massachusetts — USA 1994, s. 175-182.
- Llinás Rodolfo R., Ja z wiru. Od neuronów do selfu, przeł. Jan J. Trąbka, Piotr K. Walecki, [b.w.], Kraków 2008.
- Llinás Rodolfo R., „Ja z wiru”, przeł. Anna Binder i Marek Binder, w: Andrzej Klawiter (red.), Formy aktywności umysłu. Ujęcia kognitywistyczne. T. 1: Emocje, percepcja, świadomość, Nowe Tendencje w Psychologii, t. 13, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 364-384.
- Llinás Rodolfo R., I of the Vortex: From Neurons to Self, A Bradford Book, MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2001.
- Llinás Rodolfo R., El cerebro y el mito del yo. El papel de las neuronas en el pensamiento y el Comportamiento Humanos, trad. Eugenia Guzmán, Editorial Norma, Bogotá 2003.
- Dennett Daniel C., Consciousness Explained, Little, Brown and Company, Boston 1991.
- Nielsen Torsten I., „Volition: A New Experimental Approach”, Scandinavian Journal of Psychology 1963, vol. 4, no. 1, s. 225-230.
- Grey Walter William, „Presentation to the Osler Society”, Oxford University 1963.
- Libet Benjamin, „Unconscious Cerebral Initiative and the Role of Conscious Will in Voluntary Action”, The Behavioral and Brain Sciences 1985, vol. 8, no. 4, s. 529-539.
- Markiewicz Piotr, „Rodolfo Llinás. Neurobiologiczny matrix i problem antyrealizmu”, w: Mieczysław JAGŁOWSKI i Dorota SEPCZYŃSKA (red.), Z myśli hiszpańskiej i iberoamerykańskiej. Filozofia — literatura — mistyka, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2006, s. 301-310.
- Munévar Gonzalo, Radical Knowledge: A Philosophical Inquiry into the Nature and Limits of Science, Hackett Publishing Company — USA, Avebury Publishing Company — UK 1981.
- Munévar Gonzalo, „O sposobie istnienia rzeczy”, przeł. Kazimierz Jodkowski, w: Kazimierz Jodkowski i Zbysław Muszyński (red.), O sposobie istnienia rzeczy, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 23, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1992, s. 21-57.
- Munévar Gonzalo, „Granice wiedzy a schematy pojęciowe”, przeł. Kazimierz Jodkowski, w: Kazimierz Jodkowski (red.), Czy istnieją granice poznania?, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 9, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1991, s. 179-203.
- Damásio António R., Tajemnica świadomości. Jak ciało i mózg współtworzą świadomość, przeł. Maciej Karpiński, Nowe horyzonty, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2000.
- Dennett Daniel C., Freedom Evolves, Viking, New York 2003.
- Joseph LEDOUX, Synaptic Self: How Our Brains Become Who We Are, Penguin Books, New York 2003.
- Ruth L. MUNROE, Schools of Psychoanalytic Thought: An Exposition, Critique, and Attempt at Integration, Holt, Rinehart and Winston, New York.
- Paul M. CHURCHLAND, Mechanizm rozumu, siedlisko duszy. Filozoficzna podróż w głąb mózgu, przeł. Zbigniew Karaś, Fundacja Aletheia, Warszawa 2002.
- Gerald M. EDELMAN and Giulio TONONI, A Universe of Consciousness: How Matter Becomes Imagination, Basic Books, New York 2000.
- Vilayanur S. RAMACHANDRAN, A Brief Tour to Human Consciousness: From Impostor Poodles to Purple Numbers, Pi Press, New York 2004.
- António R. DAMÁSIO, Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, przeł. Maciej Karpiński, Nowe Horyzonty, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1999.
- Daniel M. WEGNER, The Illusion of Conscious Will, A Bradford Book, MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2002.