Tom 11 (2014)
Przekłady

Naturalistyczne wyjaśnienie wolnej woli II

Opublikowane 21.05.2021 — zaktualizowane 24.02.2023

Wersje

Słowa kluczowe

  • wolna wola,
  • jaźń,
  • mózg,
  • jaźń rozproszona,
  • naturalizm a wolna wola,
  • silna emergencja,
  • neuronauki poznawcze,
  • Rodolfo Llinás,
  • Daniel Dennett
  • ...więcej
    mniej

Jak cytować

Munévar G., Naturalistyczne wyjaśnienie wolnej woli II, Filozoficzne Aspekty Genezy, 2023, t. 11, s. 161-184, https://doi.org/10.53763/fag.2014.11.103

Abstrakt

Wysunięto kilka argumentów przeciwko możliwości wolnej woli bazujących na neuronaukach. Wskazałem, że te argumenty przeciw wolnej woli uzależnione są przede wszystkim od argumentów przeciw istnieniu jaźni. Na przykład, zgodnie z argumentem Llinása przeciwko jaźni, ponieważ w mózgu nie istnieje żaden obszar centralizujący doświadczenie i nasze przeświadczenie posiadania jaźni jest zatem wewnętrzną percepcją, której może nie odpowiadać żaden taki obszar, to jaźń nie istnieje. Ale, wbrew Llinásowi, jak również Dennettowi i innym, wykazałem, że ich zarzuty przeciwko jaźni znajdują zastosowanie wyłącznie przeciw jaźni świadomej, czyli takiemu pojęciu, które dobrze pasuje do filozofii kartezjańskiej. Niemniej jednak w tym wieku neuronauk nie ma żadnego powodu do tworzenia teorii na podstawie takiego pojęcia. Biorąc pod uwagę, że umysł ma charakter biologiczny, taka też powinna być jaźń. Musimy zatem rozumować na podstawie biologicznego pojęcia jaźni, to znaczy na podstawie pojęcia zgodnego z neuronaukami w kontekście biologii ewolucyjnej. Gdy to zrobimy, zdamy sobie sprawę, że jaźń, która pełni wiele funkcji obejmujących wiele obszarów mózgu, stanowi rozproszony mechanizm, który w ogóle nie musi być scentralizowany. Uświadomimy sobie również, że jaźń jest także przeważnie nieświadoma, i że nasze poczucie jaźni, będąc percepcją wewnętrzną, jak wskazał sam Llinás, jest podatna na iluzje. Lecz nie powinniśmy mylić poczucia jaźni z jaźnią bardziej niż percepcji słonia ze słoniem. Dysponując biologiczną koncepcją jaźni, której bronię, a także moim pojęciem silnej emergencji, można sformułować przekonujący argument, że jaźń rzeczywiście określa działania danej osoby. Takie powinno być, jak wcześniej zauważył Gary Watson, właściwe podejście do problemu wolnej woli.

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

  1. Munévar Gonzalo, „El cerebro, el yo, y el libre albedrío” [Mózg, jaźń i wolna wola], w: Germán Guerrero Pino (comp.), Entre ciencia y filosofía: Algunos problemas actuales, Colección Libros de Investigación, Programa Editorial Universidad del Valle, Cali 2008, s. 291-308.
    Zobacz w Google Scholar
  2. Munévar Gonzalo, „Naturalistyczne wyjaśnienie wolnej woli (I)”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 111-137, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/images/FAG/2013.t.10/art.07.pdf (23.04.2015).
    Zobacz w Google Scholar
  3. Watson Gary, „Free Will”, w: Jaegwon Kim and Ernest Sosa (eds.), A Companion to Metaphysics, Blackwell Companions to Philosophy, vol. 7, Blackwell Publishers, Oxford — UK, Malden, Massachusetts — USA 1994, s. 175-182.
    Zobacz w Google Scholar
  4. Llinás Rodolfo R., Ja z wiru. Od neuronów do selfu, przeł. Jan J. Trąbka, Piotr K. Walecki, [b.w.], Kraków 2008.
    Zobacz w Google Scholar
  5. Llinás Rodolfo R., „Ja z wiru”, przeł. Anna Binder i Marek Binder, w: Andrzej Klawiter (red.), Formy aktywności umysłu. Ujęcia kognitywistyczne. T. 1: Emocje, percepcja, świadomość, Nowe Tendencje w Psychologii, t. 13, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 364-384.
    Zobacz w Google Scholar
  6. Llinás Rodolfo R., I of the Vortex: From Neurons to Self, A Bradford Book, MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2001.
    Zobacz w Google Scholar
  7. Llinás Rodolfo R., El cerebro y el mito del yo. El papel de las neuronas en el pensamiento y el Comportamiento Humanos, trad. Eugenia Guzmán, Editorial Norma, Bogotá 2003.
    Zobacz w Google Scholar
  8. Dennett Daniel C., Consciousness Explained, Little, Brown and Company, Boston 1991.
    Zobacz w Google Scholar
  9. Nielsen Torsten I., „Volition: A New Experimental Approach”, Scandinavian Journal of Psychology 1963, vol. 4, no. 1, s. 225-230.
    Zobacz w Google Scholar
  10. Grey Walter William, „Presentation to the Osler Society”, Oxford University 1963.
    Zobacz w Google Scholar
  11. Libet Benjamin, „Unconscious Cerebral Initiative and the Role of Conscious Will in Voluntary Action”, The Behavioral and Brain Sciences 1985, vol. 8, no. 4, s. 529-539.
    Zobacz w Google Scholar
  12. Markiewicz Piotr, „Rodolfo Llinás. Neurobiologiczny matrix i problem antyrealizmu”, w: Mieczysław JAGŁOWSKI i Dorota SEPCZYŃSKA (red.), Z myśli hiszpańskiej i iberoamerykańskiej. Filozofia — literatura — mistyka, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2006, s. 301-310.
    Zobacz w Google Scholar
  13. Munévar Gonzalo, Radical Knowledge: A Philosophical Inquiry into the Nature and Limits of Science, Hackett Publishing Company — USA, Avebury Publishing Company — UK 1981.
    Zobacz w Google Scholar
  14. Munévar Gonzalo, „O sposobie istnienia rzeczy”, przeł. Kazimierz Jodkowski, w: Kazimierz Jodkowski i Zbysław Muszyński (red.), O sposobie istnienia rzeczy, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 23, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1992, s. 21-57.
    Zobacz w Google Scholar
  15. Munévar Gonzalo, „Granice wiedzy a schematy pojęciowe”, przeł. Kazimierz Jodkowski, w: Kazimierz Jodkowski (red.), Czy istnieją granice poznania?, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 9, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1991, s. 179-203.
    Zobacz w Google Scholar
  16. Damásio António R., Tajemnica świadomości. Jak ciało i mózg współtworzą świadomość, przeł. Maciej Karpiński, Nowe horyzonty, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2000.
    Zobacz w Google Scholar
  17. Dennett Daniel C., Freedom Evolves, Viking, New York 2003.
    Zobacz w Google Scholar
  18. Joseph LEDOUX, Synaptic Self: How Our Brains Become Who We Are, Penguin Books, New York 2003.
    Zobacz w Google Scholar
  19. Ruth L. MUNROE, Schools of Psychoanalytic Thought: An Exposition, Critique, and Attempt at Integration, Holt, Rinehart and Winston, New York.
    Zobacz w Google Scholar
  20. Paul M. CHURCHLAND, Mechanizm rozumu, siedlisko duszy. Filozoficzna podróż w głąb mózgu, przeł. Zbigniew Karaś, Fundacja Aletheia, Warszawa 2002.
    Zobacz w Google Scholar
  21. Gerald M. EDELMAN and Giulio TONONI, A Universe of Consciousness: How Matter Becomes Imagination, Basic Books, New York 2000.
    Zobacz w Google Scholar
  22. Vilayanur S. RAMACHANDRAN, A Brief Tour to Human Consciousness: From Impostor Poodles to Purple Numbers, Pi Press, New York 2004.
    Zobacz w Google Scholar
  23. António R. DAMÁSIO, Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, przeł. Maciej Karpiński, Nowe Horyzonty, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1999.
    Zobacz w Google Scholar
  24. Daniel M. WEGNER, The Illusion of Conscious Will, A Bradford Book, MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2002.
    Zobacz w Google Scholar