Tom 21 Nr 1 (2024)
Artykuły

Wyobraźnia i transmutacja. Składowe myślenia ezoterycznego w filozofii przyrody

PDF
  • Radosław Kazibut
Radosław Kazibut
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

Opublikowane 26.07.2024

Słowa kluczowe

  • alchemia,
  • ezoteryzm,
  • filozofia przyrody,
  • transmutacja,
  • wyobraźnia

Prawa autorskie (c) 2024 Filozoficzne Aspekty Genezy

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Kazibut, Radosław. “Wyobraźnia I Transmutacja. Składowe myślenia Ezoterycznego W Filozofii Przyrody”. Filozoficzne Aspekty Genezy , vol. 21, no. 1, July 2024, https://doi.org/10.53763/fag.2024.21.1.235.

Abstrakt

W artykule przedstawiono wybrane aspekty związku zachodzącego pomiędzy tradycją zachodniego ezoteryzmu a rozwojem filozofii przyrody. Przyjmując charakterystykę zachodniego ezoteryzmu Antoine’a Faivre’a, przeanalizowano, jak ezoteryczny styl myślenia o przyrodzie wpływał na filozofię przyrody. W pierwszej części artykuły skoncentrowano się na związku wyodrębnionego przez Faivre’a toposu wyobraźni z filozofią przyrody. W drugiej części zarysowano, jak w filozoficznej refleksji nad przyrodą rozumiana była idea transmutacji.

PDF

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

  1. Armstrong Karen, Krótka historia mitu, przeł. Ireneusz Kania, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2021.
  2. Arystoteles, Metafizyka, przeł. Tadeusz Żeleźniak, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2000.
  3. Arystoteles, O powstawaniu i ginięciu, przeł. Leopold Regner, Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, Warszawa 1981.
  4. Asprem Egil, Explaining the Esoteric Imagination, Aries 2017, Vol. 17, No. 1, 2017, s. 17–50. DOI: https://doi.org/10.1163/15700593-01701002
  5. Banchetti Marina P., Mechanism and Chemistry in Early Modern Natural Philosophy, in: Dana Jalobeanu and Charles T. Wolfe (eds.), Encyclopedia of Early Modern Philosophy and the Sciences, Springer, Cham 2019, s. 1–6. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-20791-9_145-1
  6. Banchetti-Robino Marina Paola, Ontological Tensions in Sixteenth and Seventeenth Century Chemistry: Between Mechanism and Vitalism, Foundations of Chemistry 2011, Vol. 13, No. 3, s. 173–186. DOI: https://doi.org/10.1007/s10698-011-9126-9
  7. Bielik-Robson Agata, Między Romantyzmem a Pragmatyzmem: Amerykańska wiara. Od Emersona do dzisiaj, w: Agata Bielik-Robson (red.), Romantyzm, Niedokończony Projekt. Eseje, Universitas, Kraków 2008, s. 101 [101–114].
  8. Bugaj Roman, Hermetyzm, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław — Warszawa — Kraków 1991.
  9. Campbell Joseph, Bohater o tysiącu twarzy, przeł. Andrzej Jankowski, NOMOS, Kraków 2013.
  10. Corbin Henry, Alone with the Alone: Creative Imagination in the Sufism of Ibn ‘Arabi, Princeton University Press, Princeton — New Jork 1997.
  11. Corbin Henry, History of Islamic Philosophy, Kegan Paul International, London — New York 2001.
  12. Corbin Henry, Historia filozofii muzułmańskiej, przeł. Katarzyna Pachniak, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2005.
  13. Debus Allen G., The Chemical Philosophy: Paracelsian Science and Medicine in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, Vol. 2, Science History Publications, New York 1977.
  14. Faivre Antoine, Access to Western Esotericism, State University of New York Press, Albany 1994.
  15. Forshaw Peter J., “Michael Maier and Mythoalchemy, w: Tara Nummedal and Donna Bilak (eds.), Furnace and Fugue. A Digital Edition of Michael Maier's Atalanta fugiens (1618) with Scholarly Commentary, University of Virgina Press, Charlottesville 2020, https://doi.org/10.26300/bdp.ff.forshaw.
  16. Goodrick-Clarke Nicholas, The Western Esoteric Traditions: A Historical Introduction, Oxford University Press, Oxford 2008. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195320992.001.0001
  17. Hanegraaff Wouter J., Esotericism, in: Antoine Faivre, Roelof van den Broek, Jean-Pierre Brach, and Wouter J. Hanegraaff (eds.), Dictionary of Gnosis and Western Esotericism, Brill, Leiden — Boston 2005, s. 336–340.
  18. Hanegraaff Wouter J., Esotericism and The Academy: Rejected Knowledge in Western Culture, Cambridge University Press, Cambridge 2012. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139048064
  19. Hanegraaff Wouter J., On the Construction of Esoteric Traditions, w: Antoine Faivre and Wouter J. Hanegraaff (eds.), Western Esotericism and the Science of Religion, Peeters, Louvain 1998, s. 11–61.
  20. Hanegraaff Wouter J., Some Remarks on the Study of Western Esotericism, Esoterica 1999, Vol. 1, s. 3–19, http://esoteric.msu.edu/ [01.02.2023].
  21. Hanegraaff Wouter J., Western Esotericism: A Guide for the Perplexed, Bloomsbury, London — New Delhi — New York — Sydney 2013.
  22. Hudzik Jan P., Koncepcja wyobraźni w filozofii Kanta, Sztuka i Filozofia 1994, t. 8, s. 93–122.
  23. Judycki Stanisław, Introspekcja jako problem filozoficzny, Roczniki Filozoficzne 2002, t. 50, s. 263–301.
  24. Kazibut Radosław, Alchemia, korespondencja i witalizm: ezoteryczne toposy w filozofii przyrody, Filozoficzne Aspekty Genezy 2022, t. 19, nr 1, s. 167–191, https://doi.org/10.53763/fag.2022.19.1.192. DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2022.19.1.192
  25. Kazibut Radosław, Filozofia przyrody i przyrodoznawstwa Roberta Boyle’a. Filozoficzna geneza nauki laboratoryjnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2019. DOI: https://doi.org/10.12775/RF.2019.045
  26. Kijewska Agnieszka, Neoplatonizm Jana Szkota Eriugeny, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1994.
  27. Kirk Geoffrey S., Raven John E., and Schofield Malcolm, Filozofia przedsokratejska, przekł. Jacek Lang, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
  28. Kmita Jerzy, Nowak Leszek, O racjonalizującym charakterze badań humanistycznych, Studia Filozoficzne 1969, t. 5, s. 49–77.
  29. Levere Trevor H., Transforming Matter: A History of Chemistry from Alchemy, The Johnes Hopkins University Press, Baltimor — London 2001.
  30. Lévi-Strauss Claude, Mit i znaczenie. Pięć wykładów przygotowanych dla radia przez Claude’a Lévi-Straussa, przeł. Monika Eccles i Rafał Wiśniewski, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2020.
  31. Needham Paul, Aristole’s Theory of Chemical Reaction and Chemical Substances, w: Davis Baird, Eric R. Scerri, and Lee C. McIntyre (eds.), Philosophy Of Chemistry, Boston Studies in the Philosophy of Science Vol. 242, Springer 2006, s. 251–269.
  32. Newman William R., Atoms and Alchemy: Chymistry and the Experimental Origins of the Scientific Revolution, The University of Chicago Press, Chicago — London 2006. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226577036.001.0001
  33. Newman William R., Boyle's Debt to Corpuscular Alchemy, in: M. Hunter, (red.), Robert Boyle Reconsidered, Cambridge University Press, Cambridge 1994, s. 107–118. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511622427.008
  34. Newman William. R., Corpuscular Alchemy and the Tradition of Aristotle’s Meteorology, with Special Reference to Daniel Sennert, International Studies in the Philosophy of Science 2001, Vol. 15, nr 2, s. 145–153. DOI: https://doi.org/10.1080/02698590120059013
  35. Newman William. R., Experimental Corpuscular Theory in Aristotelian Alchemy: From Geber to Sennert, in: Christoph Lüthy, John Murdoch, and William Newman (eds.), Late medieval and early modern corpuscular matter theories, Brill, Leiden 2001, s. 291–329. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004453968_013
  36. Newman William R., Genesis of the Summa Perfectionis, Archives internationales d’histoire des sciences 1985, Vol. 35, s. 240–302.
  37. Newman William R., New Light on the Identity of Geber, Sudhoffs Archiv 1985, Bd. 69, H. 1, s. 79–90.
  38. Newman William R., The Summa Perfectionis of Pseudo-Geber. A Critical Edition, Translation, and Study, Brill, Leiden — New Yorker — København — Köln 1991. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004625723
  39. Principe Lawrence, Robert Boyle’s Alchemical Secrecy: Codes, Ciphers, and Alchemical concealments, Ambix 1992, Vol. 39, No. 2, s. 63–74, https://doi.org/10.1179/amb.1992.39.2.63. DOI: https://doi.org/10.1179/amb.1992.39.2.63
  40. Principe Lawrence M., Boyle’s Alchemical Pursuits, in: Michael Hunter (ed.), Robert Boyle Reconsidered, Cambridge University Press, Cambridge 1994, s. 91–106. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511622427.007
  41. Principe Lawrence, Style and Thought of the Early Boyle: Discovery of the 1648 Manuscript of Seraphic Love, Isis 1994, Vol. 7, No. 85, s. 247–260. DOI: https://doi.org/10.1086/356809
  42. Principe Lawrence M., Newly Discovered Boyle Documents in the Royal Society Archive: Alchemical Tracts and his Student Notebook, Notes and Records of the Royal Society 1995, Vol. 49, No. 1, s. 57–70. DOI: https://doi.org/10.1098/rsnr.1995.0002
  43. Principe Lawrence M., The Aspiring Adept: Robert Boyle and his Alchemical Quest, Princeton University Press, Princeton 1998. DOI: https://doi.org/10.1515/9780691186283
  44. Principe Lawrence M., The Secrets of Alchemy, University of Chicago Press, Chicago — London 2013.
  45. Principe Lawrence M. and Newman William R., Some Problems with the Historiography of Alchemy, in: William R. Newman and Anthony Grafton (eds.), Secrets of Nature: Astrology and Alchemy in Early Modern Europe, The MIT Press Cambridge, London 2001, s. 385–442.
  46. Prinke Rafał T., Zwodniczy ogród błędów. Piśmiennictwo alchemiczne do końca XVIII wieku, Wydawnictwo PAN, Warszawa 2014.
  47. Reale Giovani, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001.
  48. Roskal Zenon, Filozofia przyrody w europejskiej tradycji filozoficznej, Roczniki Filozoficzne 2000, t. 48–49, s. 47–70.
  49. Starobinski Jean, Wskazówki do historii pojęcia wyobraźni, przeł. Władysław Kwiatkowski, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 1972, t. 63, Nr 4, s. 217–232.
  50. Stuckrad Von Kocku, Locations of Knowledge in Medieval and Early Modern Europe: Esoteric Discourse and Western Identities, Brill, Leiden — Boston 2010.
  51. Thoreau Henry David, Sztuka chodzenia, przeł. Piotr Madej, Oficyna Trojka, Poznań 2000.
  52. Vernant Jean-Pierre, Źródła myśli greckiej, przeł. Jerzy Szacki, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 1996.
  53. Versluis Arthur, Magic and Mysticism: An Introduction to Western Esotericism, Rowman & Littlefield Publishers, Lanham — Boulder — New York — Toronto — Plymuoth 2007.