Opublikowane 21.05.2021
Słowa kluczowe
- religia a nauka,
- teologia a nauka,
- natura ludzka,
- metafora
Jak cytować
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt
W obawie, że zmiany w naukowym rozumieniu przyrody wymuszą zmiany w przekonaniach religijnych, wielu chrześcijan utrzymuje religię i naukę w separacji. Chcąc złagodzić tę obawę, wykluczają istnienie oddziaływania między tymi dziedzinami, redukując jego złożoność. Naukę oraz religię sprowadza się na przykład do odrębnych dziedzin wiedzy, w których obowiązują ich własne, swoiste twierdzenia. Religię rozumie się jako pozalogiczny sposób funkcjonowania człowieka zwany wiarą, charakteryzujący się emocjonalnym spojrzeniem na świat. Jeśli zastosuje się teorię typów logicznych do religii i nauki, relacje logiczne mogą zachodzić wyłącznie pomiędzy logicznymi dziedzinami wiedzy. Dlatego między religią a nauką nie mogą zachodzić żadne relacje logiczne, jeśli tę pierwszą rozumie się jako pozalogiczny sposób funkcjonowania człowieka zwany wiarą, drugą zaś - jako logiczny sposób funkcjonowania. Niemniej udało się zidentyfikować przynajmniej jedną relację logiczną między religią a nauką, a wywierały one na siebie wpływ także na inne sposoby. Moja propozycja pozwala na wyjaśnienie tych sposobów oddziaływania dzięki zastąpieniu jednowymiarowych logicznych koncepcji poznania, takich jak syntaktyczne oraz semantyczne ujęcia teorii, wielowymiarową koncepcją poznania. Własne, alternatywne wyjaśnienie rozpocznę od osadzenia oddziaływań pomiędzy religią a nauką w naturze ludzkiej, ponieważ wyłącznie ludzie stoją w relacji zarówno do Boga, jak i przyrody. Następnie rozróżnię zakres nieredukowalnych sposobów funkcjonowania człowieka, ujawniających się w odpowiadających sobie wymiarach relacji osoby do Boga oraz przyrody. Posłużywszy się dwoma spośród tych wymiarów - zawierzeniem Bogu i poznaniem - jako przykładami, wykażę, że oddziaływanie pomiędzy religią a nauką rozumie się jako zachodzące pomiędzy (1) zawierzeniem Bogu (wiarą) a przekonaniami dotyczącymi Boga (teologią); (b) zawierzeniem Bogu (wiarą) a przekonaniami dotyczącymi świata (nauką) oraz (c) przekonaniami dotyczącymi Boga (teologią) a przekonaniami dotyczącymi świata (nauką). Argumentuję, że wszystkie razem i każdy z osobna sposób funkcjonowania człowieka może na siebie wzajemnie oddziaływać. Przykład takiego oddziaływania stanowi metaforyczne przeniesienie znaczenia między każdą z wymienionych powyżej par sposobów funkcjonowania człowieka.
Pobrania
Bibliografia
- Russell Bertrand, Principles of Mathematics, 2nd ed., W.W. Norton & Company, Inc., New York 1903.
Zobacz w Google Scholar - Funkenstein Amos, Theology and the Scientific Imagination from the Middle Ages to the Seventeenth Century, Princeton University Press, Princeton 1986.
Zobacz w Google Scholar - Buchdahl Gerd, Metaphysics and the Philosophy of Science. The Classical Origins: Descartes to Kant, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts 1969.
Zobacz w Google Scholar - John Hedley BROOKE, Science and Religion. Some Historical Perspectives, Cambridge Studies in the History of Science, Cambridge University Press, Cambridge 1991.
Zobacz w Google Scholar - Suppe Frederick, The Semantic Conception of Theories and Scientific Realism, University of Illinois Press, Urbana 1989.
Zobacz w Google Scholar - Grant M.C., „Faith and Belief”, The Iliff Review 1977, vol. 34, s. 21-27.
Zobacz w Google Scholar - Smith Wilfred C., Faith and Belief, Princeton University Press, Princeton, New Jersey 1979.
Zobacz w Google Scholar - Arbib Michael A. and Hesse Mary B., The Construction of Reality, Cambridge Studies in Philosophy, Cambridge University Press, Cambridge — New York 1986.
Zobacz w Google Scholar - Gerhart Mary and Russell Allan M., Metaphoric Process: The Creation of Scientific and Religious Understanding, Texas University Press, Fort Worth 1984.
Zobacz w Google Scholar - Hesse Mary B., „The Cognitive Claims of Metaphor”, The Journal of Speculative Philosophy. New Series 1988, vol. 2, no. 1, s. 1-16.
Zobacz w Google Scholar - Nersessian Nancy J., „Reasoning from Imagery and Analogy in Scientific Concept Formation”, w: Arthur FINE and Jarrett LEPLIN (eds.), Proceedings of the 1988 Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association, vol. 1, East Lansing, Michigan 1988, s. 41-47.
Zobacz w Google Scholar - Nersessian Nancy J., „How Do Scientists Think? Capturing the Dynamics of Conceptual Change in Science”, w: Ro - nald N. GIERE (ed.), Cognitive Models in Science, Minnesota Studies in the Philosophy of Science, vol. 15, University of Minnesota Press, Minneapolis 1992, s. 3-44.
Zobacz w Google Scholar - Cantor Geoffrey N., Michael Faraday, Sandemanian and Scientist. A Study of Science and Religion in the Nineteenth Century, Mcmillan, Basingstocke — London 1991.
Zobacz w Google Scholar - Soskice Janet M., Metaphor and Religious Language, Oxford University Press, Oxford 1985.
Zobacz w Google Scholar - Jonas Hans, Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej, przeł. Marek Klimowicz, Wydawnictwo Platan, Kraków 1996.
Zobacz w Google Scholar