Tom 14 (2017)
Artykuły

Refleksja nad początkami wszechświata w traktacie Be-reszit Raba

PDF
  • Mirosław Rucki,
  • Michał Prończuk
DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2017.14.147

Opublikowane 24.05.2021

Słowa kluczowe

  • midrasz,
  • judaizm,
  • Księga Rodzaju,
  • początek,
  • stworzenie

Jak cytować

Rucki M., Prończuk M., Refleksja nad początkami wszechświata w traktacie Be-reszit Raba, Filozoficzne Aspekty Genezy, 2021, t. 14, s. 329-349, https://doi.org/10.53763/fag.2017.14.147
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Abstrakt

Z punktu widzenia dzisiejszej metodologii naukowej Biblia nie stanowi źródła wiedzy naukowej, przynajmniej w zakresie nauk przyrodniczych. Przez wiele wieków teksty Biblii były jednak źródłem refleksji, w tym filozoficznej, nad początkiem istnienia wszechrzeczy. Przykładem takiej refleksji jest traktat Midrasz Raba zawierający komentarze do Księgi Rodzaju. I choć rozważania rabiniczne mają raczej charakter praktyczny (są ukierunkowane na wypełnianie przepisów Prawa Mojżeszowego), to często odwołują się do pytań egzystencjalnych i filozoficznych. Jest to szczególnie zauważalne w przytaczanych w traktacie dyskusjach z filozofami greckimi. Przeprowadzona analiza wskazuje na sensowność wielu refleksji rabinicznych, nawet w świetle dzisiejszej wiedzy naukowej o świecie i jego początkach, mimo że rabini nie odwoływali się do wiedzy przyrodniczej, a bazowali wyłącznie na tekstach biblijnych.

PDF

Pobrania

Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

  1. Bacher Wilhelm and Broydé Isaac, „Phinehas Ben Jair”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/12121-phinehas-ben-jair (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  2. Bacher Wilhelm and Ochser Schulim, „Samuel Ben Ammi”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/13091-samuel-ben-ammi (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  3. „Bar Kappara”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/13703-simeon-bar-kappara (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  4. Borzymińska Zofia, „Midrasz Raba”, w: Polski Słownik Judaistyczny, http://www.jhi.pl/psj/Midrasz_Raba (17.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  5. De Morgan Augustus, A Budget of Paradoxes, The Open Court Publishing Co., Chicago/London 1915.
    Zobacz w Google Scholar
  6. Długosz-Kurczabowa Krystyna, Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, PWN, Warszawa 2008.
    Zobacz w Google Scholar
  7. Edwards Rem, What Caused the Big Bang?, Brill, Amsterdam — New York 2001.
    Zobacz w Google Scholar
  8. Freedman Harry and Simon Maurice (eds.), Midrash Rabbah, vol. 1, The Soncino Press, London 1961.
    Zobacz w Google Scholar
  9. „Hama b. Hanina”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/7119-hama-b-hanina (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  10. Hawking Stephen, “The Origin of the Universe”, http://www.hawking.org.uk/the-origin-of-the-universe.html (29.04.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  11. Hawking Stephen, „The Beginning of Time”, http://www.hawking.org.uk/the-beginning-of-time.html (29.04.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  12. http://beta.hebrewbooks.org/11574 (22.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  13. http://www.daat.co.il/daat/tanach/raba1/1.htm (22.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  14. Jacobs Joseph and Lauterbach Jacob Zallel, „Zugot”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/15293-zugot (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  15. Jastrow Marcus, A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi, and the Midrashic Literature, vol. 2, Luzac & Co, London 1903.
    Zobacz w Google Scholar
  16. Jastrow Marcus and Mendelsohn S., „Berechiah I”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/3036-berechiah-i-r (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  17. Koehler Ludwik, Baumgartner Walter i Stamm Johann Jakub, Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. 2, Vocatio, Warszawa 2008.
    Zobacz w Google Scholar
  18. Kolb Bryan i Whishaw Ian Q., Fundamentals of Human Neuropsychology, Freeman and Company, New York 1996.
    Zobacz w Google Scholar
  19. Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym DEI VERBUM, http://tiny.pl/g1nkd (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  20. Lisowsky Gerhard (Hg.), Konkordanz zum Hebräischen Alten Testament, Deutsche Bibelgesselschaft, Stuttgart 1993.
    Zobacz w Google Scholar
  21. Mielziner Moses, „Amora”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/1421-amora (29.04.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  22. „Moses Ben Naḥman Gerondi”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/11284-nahmanides-moses (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  23. Penrose Roger, Droga do rzeczywistości. Wyczerpujący przewodnik o prawach rządzących Wszechświatem, przeł. Jerzy Przystawa, Prószyński i S-ka, Warszawa 2006.
    Zobacz w Google Scholar
  24. Platon, Dialogi, przeł. Władysław Witwicki, Tower Press, Gdańsk 2000.
    Zobacz w Google Scholar
  25. Platon, Państwo, przeł. Władysław Witwicki, Wydawnictwo ANTYK, Kęty 2003.
    Zobacz w Google Scholar
  26. Polonski Pinchas (ed.), Sidur szaarej tfila, Machanaim, Jerusalem 2008.
    Zobacz w Google Scholar
  27. Popko Maciej, „Wschód starożytny a początki myśli europejskiej”, Przegląd Orientalistyczny 1999, nr 1-2 (189-190), s. 15-25.
    Zobacz w Google Scholar
  28. „Rabbi Dr. Isidore Epstein, B.A., Ph.D., D.Lit., 1894-1962”, Transactions (Jewish Historical Society of England) 1962-1967, vol. 21, s. 327-336.
    Zobacz w Google Scholar
  29. Rienecker Fritz i Maier Gerhard, Leksykon biblijny, przeł. Danuta Irmińska, Vocatio, Warszawa 2001.
    Zobacz w Google Scholar
  30. Rucki Mirosław, „Sześć dni stworzenia — Heksaemeron”, Teologia i Człowiek 2016, nr 1 (33), s. 85-105.
    Zobacz w Google Scholar
  31. Schechter Solomon and Mendelsohn S., „Jonah”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/8752-jonah (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  32. Schechter Solomon and Mendelsohn S., „Levi II”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/9803-levi-ii (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  33. Scholem Gershom, Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, przeł. Ireneusz Kania, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2007.
    Zobacz w Google Scholar
  34. Schroeder Gerald, „Age of the Universe”, http://www.aish.com/societywork/sciencenature/Age_of_the_Universe.asp (29.04.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  35. Singer Isidore and Broydé Isaac, „Huna Bar Abbin Ha-Kohen”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/7933-huna-bar-abbin-ha-kohen (17.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  36. Singer Isidore and Lauterbach Jacob Zallel, „Judah Ben Ilai”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/8994-judah-ben-ilai (26.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  37. Singer Isidore, Vizetelly Frank, and Funk Isaac (eds.), The Jewish Encyclopedia, vol. 1-12, Funk & Wagnals Co., New York — London 1901-1906.
    Zobacz w Google Scholar
  38. Sumber Jonathan, On the Nature and Origin of Time, Space, Gravity and Reality, Outskirts Press, Denver 2016.
    Zobacz w Google Scholar
  39. „Tannaim and amoraim”, w: Singer, Vizetelly, and Funk (eds.), The Jewish Encyclopedia…, http://www.jewishencyclopedia.com/articles/14240-tannaim-and-amoraim (17.06.2017).
    Zobacz w Google Scholar
  40. Tatarkiewicz Władysław, Historia filozofii, t. I, PWN, Warszawa 1978.
    Zobacz w Google Scholar
  41. Treppa Zbigniew, Fotografia z Manopello. Twarz Zmartwychwstającego Mesjasza, Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2009.
    Zobacz w Google Scholar
  42. Turek Przemysław, Od Gilgamesza do kasydy. Poezja semicka w oryginale i w przekładzie, Księgarnia Akademicka, Kraków 2010.
    Zobacz w Google Scholar
  43. Vidas Moulie, Tradition and the Formation of the Talmud, Princeton University Press, Princeton 2014.
    Zobacz w Google Scholar
  44. Woleński Jan, Epistemologia, PWN, Warszawa 2005.
    Zobacz w Google Scholar
  45. Zabołotny Andrzej, „Naturalizm metodologiczny w nauce — dylemat teisty”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2016, t. 13, s. 25-48.
    Zobacz w Google Scholar