Tom 13 (2016)
Artykuły

Naturalizm metodologiczny w nauce - dylemat teisty

PDF
  • Andrzej Zabołotny

Opublikowane 24.05.2021 — zaktualizowane 24.02.2023

Wersje

Słowa kluczowe

  • naturalizm metodologiczny,
  • naturalizm ontologiczny,
  • teizm,
  • nauka,
  • religia,
  • przyczynowe domknięcie Wszechświata
    • ...More
    Less
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Zabołotny , Andrzej. “Naturalizm Metodologiczny W Nauce - Dylemat Teisty”. 2021. Filozoficzne Aspekty Genezy , vol. 13, Feb. 2023, pp. 25-48, https://doi.org/10.53763/fag.2016.13.124.

Abstrakt

Nauka postrzegana jest przez wielu jako szczególne przedsięwzięcie ludzkości mające na celu poznanie Wszechświata bez wprowadzania odwołań do bytów nadnaturalnych. Dla naukowców-chrześcijan rodzi to pytanie o możliwość pogodzenia ich teistycznych przekonań z panującym w nauce naturalizmem. Najczęstszym sposobem uspokojenia tych obaw jest twierdzenie, że naturalizm ten jest jedynie metodologiczną zasadą funkcjonowania nauki. W artykule zostają poddane analizie różne sposoby rozumienia naturalizmu i ich światopoglądowe konsekwencje. Okazuje się, że zasady pozornie jedynie metodologiczne mają komponent ontologiczny, negujący możliwość bezpośredniego oddziaływania Boga na rzeczywistość fizykalną. W końcowej części artykułu zarysowane zostają propozycje słabszych wersji naturalizmu, zachowujące dążenia nauki do poznania prawdy o świecie naturalnym bez zanegowania podstawowych prawd teologii chrześcijańskiej.

PDF

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

  1. Biblia Tysiąclecia, wyd. 2, Wydawnictwo Pallotinum, Poznań — Warszawa 1971.
  2. Bugajak Grzegorz, „Naturalizm nauki a działanie Boga w świecie”, w: Mączka Janusz i Urbańczyk Piotr (red.), Teologia Nauki, Copernicus Center Press, Kraków 2015, s. 145-172.
  3. Carhart Richard „Can Science Regain the Ability to Include Supernatural”, w: Nauka i wiara — wyzwania przyszłości, materiały konferencji Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki 2015, s. 219-234.
  4. Comte Auguste, Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, przeł. Wanda Wojciechowska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1961.
  5. Dawkins Richard, Ślepy zegarmistrz, przeł. Antoni Hoffman, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997.
  6. De Vries Paul, „Naturalism in the Natural Sciences”, Christian Scholar’s Review 1986, vol. 15, s. 388-396.
  7. De Vries Paul, „Naturalizm w naukach przyrodniczych. Perspektywa chrześcijańska”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 121-135.
  8. Drees Willem B., Nauka wobec wiary, przeł. Krzysztof Skonieczny, Copernicus Center Press, Kraków 2016.
  9. Gordon Bruce L., „W obronie uniformitaryzmu”, przeł. Agnieszka Biesiadecka, Dorota Brylla, Małgorzata Gazda, Grzegorz Malec, Radosław Plato, Maciej Powąska, Alicja Ratajczak i Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2014, t. 11, s. 133-149.
  10. Gordon Bruce L. and Dembski William A. (eds.), The Nature of Nature, ISI Books, Wilmington 2011.
  11. Gould Stephen Jay, „Nonoverlapping Magisteria”, Natural History 1997, vol. 106, s. 16-22.
  12. Granat Wincenty, Teodycea. Istnienie Boga i Jego natura, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1968.
  13. Grant Edward, Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej, przeł. Tadeusz Szafrański, Prószyński i Ska, Warszawa 2005.
  14. Heller Michał, Moralność myślenia, Biblos, Tarnów 1993.
  15. Heller Michał, Ostateczne wyjaśnienia wszechświata, Universitas, Kraków 2012.
  16. Jodkowski Kazimierz, „Epistemiczne układy odniesienia i warunek Jodkowskiego”, w: Latawiec i Bugajak (red.), Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy…, s. 108-123.
  17. Jodkowski Kazimierz, „Twarde jądro ewolucjonizmu”, Roczniki Filozoficzne 2003, nr 51, z. 3, s. 77-117.
  18. Kierul Jerzy, Newton, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2010.
  19. Kwaśniewski Jacek, „Nauka a religia. Historiografia problemu”, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 2011, nr 49, s. 149-187.
  20. Latawiec Anna i Bugajak Grzegorz (red.), Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata 7, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008.
  21. Lewontin Richard, „Billions and Billions of Demons”, The New York Review of Books 9 January 1997, s. 28-32, http://www.nybooks.com/articles/1997/01/09/billions-and-billions-of-demons (20.04.2017).
  22. Mączka Janusz i Urbańczyk Piotr (red.), Teologia Nauki, Copernicus Center Press, Kraków 2015.
  23. McMullin Ernan, „Odmiany naturalizmu metodologicznego”, przeł. Ewelina Topolska, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 109-129.
  24. McMullin Ernan, „Varieties of Methodological Naturalism”, w: Gordon Bruce L. and Dembski William A. (eds.), The Nature of Nature, ISI Books, Wilmington 2011, s. 82-94.
  25. Miller Keith B., „O podobieństwie metod testowania teorii w naukach historycznych i ścisłych”, przeł. Aleksandra Bulaczek, Iwona Kumiszcze, Mariola Nahajewska, Dariusz Sagan i Katarzyna Szot, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 95-103.
  26. De Morgan Augustus, A Budget of Paradoxes, The Open Court Publishing Co., Chicago/London 1915.
  27. Papineau David, „Naturalism”, Stanford Encyclopedia of Philosophy, first published: 22 February 2007; substantive revision: 15 September 2015.
  28. Pedersen Olaf, Konflikt czy symbioza, przeł. Włodziemierz Skoczny, Wydawnictwo BIBLOS, Tarnów 1997.
  29. Plantinga Alvin, „Naturalizm metodologiczny?”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2014, t. 11, s. 37-93.
  30. Ratzsch Del, „Teologia naturalna, naturalizm metodologiczny i «żółwie do samego dołu»”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2016, t. 13, s. 119-152.
  31. Sagan Carl, Kosmos, przeł. Maria Duch i Bronisław Rudak, Zysk i S-ka, Poznań 1997.
  32. Taylor F. Sherwood, Historia nauk przyrodniczych w zarysie, przeł. Janusz Thor, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962.
  33. Tomasz z Akwinu, „O wieczności świata”, przeł. Jacek Salij, w: Dzieła wybrane, W drodze, Poznań 1984.
  34. Van Till Howard J., „When Faith and Reason Cooperate”, Christian Scholar’s Review 1991, vol. 21, no. 1, s. 33-45.
  35. Wittgenstein Ludwig, Tractatus logico-philosophicus, przeł. Bogusław Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.