Opublikowane 24.05.2021 — zaktualizowane 24.02.2023
Wersje
- 24.02.2023 - (2)
- 24.05.2021 - (1)
Słowa kluczowe
- naturalizm metodologiczny,
- naturalizm ontologiczny,
- teizm,
- nauka,
- religia
- przyczynowe domknięcie Wszechświata ...więcej
Jak cytować
Zabołotny A., Naturalizm metodologiczny w nauce - dylemat teisty, Filozoficzne Aspekty Genezy, 2023, t. 13, s. 25-48, https://doi.org/10.53763/fag.2016.13.124
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt
Nauka postrzegana jest przez wielu jako szczególne przedsięwzięcie ludzkości mające na celu poznanie Wszechświata bez wprowadzania odwołań do bytów nadnaturalnych. Dla naukowców-chrześcijan rodzi to pytanie o możliwość pogodzenia ich teistycznych przekonań z panującym w nauce naturalizmem. Najczęstszym sposobem uspokojenia tych obaw jest twierdzenie, że naturalizm ten jest jedynie metodologiczną zasadą funkcjonowania nauki. W artykule zostają poddane analizie różne sposoby rozumienia naturalizmu i ich światopoglądowe konsekwencje. Okazuje się, że zasady pozornie jedynie metodologiczne mają komponent ontologiczny, negujący możliwość bezpośredniego oddziaływania Boga na rzeczywistość fizykalną. W końcowej części artykułu zarysowane zostają propozycje słabszych wersji naturalizmu, zachowujące dążenia nauki do poznania prawdy o świecie naturalnym bez zanegowania podstawowych prawd teologii chrześcijańskiej.
Pobrania
Brak dostęþnych danych do wyświetlenia.
Bibliografia
- Biblia Tysiąclecia, wyd. 2, Wydawnictwo Pallotinum, Poznań — Warszawa 1971.
Zobacz w Google Scholar - Bugajak Grzegorz, „Naturalizm nauki a działanie Boga w świecie”, w: Mączka Janusz i Urbańczyk Piotr (red.), Teologia Nauki, Copernicus Center Press, Kraków 2015, s. 145-172.
Zobacz w Google Scholar - Carhart Richard „Can Science Regain the Ability to Include Supernatural”, w: Nauka i wiara — wyzwania przyszłości, materiały konferencji Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki 2015, s. 219-234.
Zobacz w Google Scholar - Comte Auguste, Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, przeł. Wanda Wojciechowska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1961.
Zobacz w Google Scholar - Dawkins Richard, Ślepy zegarmistrz, przeł. Antoni Hoffman, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997.
Zobacz w Google Scholar - De Vries Paul, „Naturalism in the Natural Sciences”, Christian Scholar’s Review 1986, vol. 15, s. 388-396.
Zobacz w Google Scholar - De Vries Paul, „Naturalizm w naukach przyrodniczych. Perspektywa chrześcijańska”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 121-135.
Zobacz w Google Scholar - Drees Willem B., Nauka wobec wiary, przeł. Krzysztof Skonieczny, Copernicus Center Press, Kraków 2016.
Zobacz w Google Scholar - Gordon Bruce L., „W obronie uniformitaryzmu”, przeł. Agnieszka Biesiadecka, Dorota Brylla, Małgorzata Gazda, Grzegorz Malec, Radosław Plato, Maciej Powąska, Alicja Ratajczak i Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2014, t. 11, s. 133-149.
Zobacz w Google Scholar - Gordon Bruce L. and Dembski William A. (eds.), The Nature of Nature, ISI Books, Wilmington 2011.
Zobacz w Google Scholar - Gould Stephen Jay, „Nonoverlapping Magisteria”, Natural History 1997, vol. 106, s. 16-22.
Zobacz w Google Scholar - Granat Wincenty, Teodycea. Istnienie Boga i Jego natura, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1968.
Zobacz w Google Scholar - Grant Edward, Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej, przeł. Tadeusz Szafrański, Prószyński i Ska, Warszawa 2005.
Zobacz w Google Scholar - Heller Michał, Moralność myślenia, Biblos, Tarnów 1993.
Zobacz w Google Scholar - Heller Michał, Ostateczne wyjaśnienia wszechświata, Universitas, Kraków 2012.
Zobacz w Google Scholar - Jodkowski Kazimierz, „Epistemiczne układy odniesienia i warunek Jodkowskiego”, w: Latawiec i Bugajak (red.), Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy…, s. 108-123.
Zobacz w Google Scholar - Jodkowski Kazimierz, „Twarde jądro ewolucjonizmu”, Roczniki Filozoficzne 2003, nr 51, z. 3, s. 77-117.
Zobacz w Google Scholar - Kierul Jerzy, Newton, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2010.
Zobacz w Google Scholar - Kwaśniewski Jacek, „Nauka a religia. Historiografia problemu”, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 2011, nr 49, s. 149-187.
Zobacz w Google Scholar - Latawiec Anna i Bugajak Grzegorz (red.), Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata 7, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008.
Zobacz w Google Scholar - Lewontin Richard, „Billions and Billions of Demons”, The New York Review of Books 9 January 1997, s. 28-32, http://www.nybooks.com/articles/1997/01/09/billions-and-billions-of-demons (20.04.2017).
Zobacz w Google Scholar - Mączka Janusz i Urbańczyk Piotr (red.), Teologia Nauki, Copernicus Center Press, Kraków 2015.
Zobacz w Google Scholar - McMullin Ernan, „Odmiany naturalizmu metodologicznego”, przeł. Ewelina Topolska, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 109-129.
Zobacz w Google Scholar - McMullin Ernan, „Varieties of Methodological Naturalism”, w: Gordon Bruce L. and Dembski William A. (eds.), The Nature of Nature, ISI Books, Wilmington 2011, s. 82-94.
Zobacz w Google Scholar - Miller Keith B., „O podobieństwie metod testowania teorii w naukach historycznych i ścisłych”, przeł. Aleksandra Bulaczek, Iwona Kumiszcze, Mariola Nahajewska, Dariusz Sagan i Katarzyna Szot, Filozoficzne Aspekty Genezy 2011, t. 8, s. 95-103.
Zobacz w Google Scholar - De Morgan Augustus, A Budget of Paradoxes, The Open Court Publishing Co., Chicago/London 1915.
Zobacz w Google Scholar - Papineau David, „Naturalism”, Stanford Encyclopedia of Philosophy, first published: 22 February 2007; substantive revision: 15 September 2015.
Zobacz w Google Scholar - Pedersen Olaf, Konflikt czy symbioza, przeł. Włodziemierz Skoczny, Wydawnictwo BIBLOS, Tarnów 1997.
Zobacz w Google Scholar - Plantinga Alvin, „Naturalizm metodologiczny?”, przeł. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 2014, t. 11, s. 37-93.
Zobacz w Google Scholar - Ratzsch Del, „Teologia naturalna, naturalizm metodologiczny i «żółwie do samego dołu»”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2016, t. 13, s. 119-152.
Zobacz w Google Scholar - Sagan Carl, Kosmos, przeł. Maria Duch i Bronisław Rudak, Zysk i S-ka, Poznań 1997.
Zobacz w Google Scholar - Taylor F. Sherwood, Historia nauk przyrodniczych w zarysie, przeł. Janusz Thor, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962.
Zobacz w Google Scholar - Tomasz z Akwinu, „O wieczności świata”, przeł. Jacek Salij, w: Dzieła wybrane, W drodze, Poznań 1984.
Zobacz w Google Scholar - Van Till Howard J., „When Faith and Reason Cooperate”, Christian Scholar’s Review 1991, vol. 21, no. 1, s. 33-45.
Zobacz w Google Scholar - Wittgenstein Ludwig, Tractatus logico-philosophicus, przeł. Bogusław Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Zobacz w Google Scholar